قیامت
در قرآن، در آیه سوره ق مىخوانیم: و جائت سكرة الموت بالحق ذلك ما كنت منه تحید: و سرانجام، سختىهاى مرگ، به حق فرا رسد، (و به انسان گفته مىشود) این همان چیزى است كه از آن مىگریختى.
لحظات مرگ براى هر انسانى، سخت و ناگوار است، چرا كه از یكسو مساله فراق و جدائى از دوستان و آنچه روح انسان سالها با آن خو گرفته است، پیش مىآید. و از سوى دیگر خود در را در چنگال حوادث بعد از مرگ مىنگرد، حوادثى كه با محاكمه و مجازات و كشف باطن، و تنهایى همراه است و نگرانى شدید در مورد نتیجه اعمال و سرنوشت نهائى، احساس مىشود.
در مورد اول (فراق)، مرگ یك مرحله انتقالى مهم است، و انسان در آن لحظه، تمام پیوندها را كه با آنها خو گرفته، قطع مىكند، ناپایدارى و بى ثباتى جهان را لمس مىنماید، و خود را كاملا براى ورود به جهانى تازه مىبیند، و در این حال تلخى فراق را مىچشد.
امام على (علیه السلام) مىفرماید: مرگ همراه سختىهائى شدیدتر از آنچه در وصف بگنجد و یا با ترازوى عقل سنجیده شود مىباشد. (غررالحكم)
و طبق بعضى از روایات، حتى مردان خدا و پیامبران كه نه دل بستگى به دنیا داشتند، و نه وحشتى از آینده، از سختىهاى لحظه مرگ، این لحظه انتقالى، نگران بودند، چنانكه در مورد رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) روایت شده در لحظات آخر عمر مباركش، دست در ظرف آبى مىكرد و به صورت مىكشید و زبانش به ذكر لا اله الا اللّه حركت مىنمود و فرمود ان للموت سكرات: مرگ، شدائد و سختى هایى دارد. (تفسیر روح البیان، ج 9، ص 188 )
حسابرسی در قیامت
یکی از مراحل قیامت، مرحله حساب است. این، یکی از مواقف و منازل قیامت است؛ یعنی از اعمال و رفتاری که انسان در دنیا نموده است، حساب می کشند، و به آن ها رسیدگی می کنند: « لِلّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی اْلأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما فی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اللّهُ فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ»؛ « آنچه در آسمان ها و زمین است، از آنِ خداست و (از این رو) اگر آنچه را در دل دارید، آشکار سازید یا پنهان، خداوند شما را بر طبق آن، محاسبه می کند. سپس هر کس را بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، می بخشد و هر کس را بخواهد (و مستحق باشد)، مجازات می کند و خداوند به همه چیز قدرت دارد».(5) امام علی علیه السلام در این باره فرموده است: